1929 yılında Ticaret ve Zahire Borsası adı altında Vali Kazım Paşa (Kazım İnanç:1881 Diyarbakır- 21 Eylül 1938 Ankara; Harp Akademisi'nden mezun olmuştur. Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'na katılmıştır. 1920 yılında Anadolu’ya geçerek, Kurtuluş Savaşı'na katılmıştır. 1928 yılında askerlikten emekli olmuştur. 1926 ile 1931 yılları arasında Samsun valiliği yapmıştır.) zamanında Yalı Camii karşısında ki binada faaliyete başlayan borsanın o tarihlerdeki Borsa Komiseri Muhittin Bey, Başkatibi ise Hasan Basri Efendi’ dir.
1931 yılında İskele Caddesi’ndeki Ticaret ve Sanayi Odası’nın alt katına yerleşen Borsamızın komiserliğini Şair Rüştü ÇOŞKUN ifa etmekteydi. 1944’ den 1953’e kadar burada faaliyetlerini gösteren Borsa 1953 yılında tüccarların müracaatları üzerine lav edilmiştir.
Bu tarihten 1968 yılına kadar Samsun’da Ticaret Borsası yoktur. 1968 yılında sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Ticaret Borsası kurulmasına karar verilince 21 Kasım 1968 yılında seçimler yapılmıştır. Meslek grupları teşkil edilemediğinden doğrudan doğruya meclis seçimine gidilmiş, önceden tespit edilen üyelerin iştiraki ile seçim gerçekleştirilmiştir.
Meclis Borsanın faaliyete geçebilmesi için gerekli çalışmalara ve başlamış; hububat, bakliyat, yağlı tohumlar olarak tespit ettikleri kotasyon listesini hazırlayarak Ticaret Bakanlığı’nın onayına sunmuşlardır. Bu liste 24/04/1969 yılında bakanlıkça onaylanmıştır. Bu esnada asil ve yedek üyelerden istifalar olmuştur. Ticaret Bakanlığı’ nın geriye kalan üyeler ile faaliyetlere devam edilmesi talimatı üzerine 28/08/1969 yılında borsa resmen faaliyete geçmiştir.
2002 Yılında ürün borsacılığına geçiş yolunda Havza’da bir “Tahıl Borsası” inşaatına başlayan borsamız, ürünün laboratuvar koşullarında analizinin yapılarak üretici ve tüccarın bir araya gelip elektronik ortamda alım satım yapabileceği bir satış salonunun hazırlıklarının gerçekleştirmiş olup yakın bir tarihte hizmete sunacaktır.
2002 Tarihinde tüm bölgeye hitap edecek geniş kapsamlı bir gıda laboratuarını sektörün hizmetine sunmuştur. 24.05.2007 tarihinde “Avrupa Birliği Nuts 2 Bölgesinde Bölgesel gelişme Projeleri” kapsamsında yapılan Samsun Ticaret Borsası Özel Gıda Kontrol Laboratuvarında Aflatoksin Analizinin Akreditasyonu Projesi imzalanmış olup, 2009 yılında “Yağlı Kuru Meyvelerde Aflatoksin Tayini”nde akreditasyonu gerçekleştirilmiştir. Bunu takip eden her yıl, başka analizlerle, akreditasyon kapsam yelpazesini genişletilmeye devam edilmiştir.
2003 yılında Samsun’da bir İhtisas Gıda Organize Sanayi Bölgesi kurulması ile ilgili olarak faaliyete geçen Borsamız projesini ilgili bakanlıklara sunmuş ve 2010 yılında bölgede ilk fabrikanın temeli atılmıştır. 2011 yılında Samsun Fuar ve Kongre Merkezi, yine aynı yıl içinde Samsun Teknopark , 2013 yılında Samsun Lojistik Merkezi Projelerinde ortaklıkları olan borsamız 1969 yılında resmen faaliyete geçtiği günden bugüne kadar gerçekleştirdiği veya öncülük ettiği atılımlar ve yatırımlarla şehrimizin ve bölgemizin ekonomik kalkınmasında aktif bir rol oynarken aynı zaman ilimizin sosyo kültürel etkinliklerinde de desteğini vermeye devam etmektedir.
Ticaret borsaları
Ticaret borsaları, 5174 Sayılı Kanunda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım satımı ve borsada oluşan fiyatlarının tespit, tescil ve ilânı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır.Kambiyo ve kıymetli madenlerle ilgili borsalar bu Kanun kapsamı dışındadır.
Borsanın kuruluşu
Borsalar ticarî ihtiyaçların gerekli kıldığı illerde, Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlıkça kurulur.
Ülke, bölge ve uluslararası düzeyde faaliyet göstermek üzere özel nitelikli borsalar da kurulabilir.
Bölge borsaları kurulabilmesi; bölge illerindeki toplam üye sayısının yarısından fazlasının, Birliğe yazılı müracaatı veya borsa meclislerinin ayrı ayrı üye tam sayısının üçte ikisinin kararı ve Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile gerçekleşir. Bölge borsasının kurulması ile kurucu borsalar şube haline dönüşür.
Ülke ve bölge borsaları da, ticaret borsalarına ilişkin hükümlere tâbidir.
Borsalar, Birliğin olumlu görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek borsacılık şartlarını esas alan ortak kriterler doğrultusunda, yapılacak hizmete uygun ve yeterli örgütlenme, alt yapı, donanım ve gerekli personeli sağlamak zorundadırlar.
Borsaların niteliklerine göre sınıflandırılması, Birliğin olumlu görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Dışarıda yerleşik kişiler, uluslararası nitelikteki borsalarda işlem yapabilir.
Borsaların çalışma alanları
Borsanın çalışma alanı, bulunduğu il sınırlarıdır. Bu çalışma alanı, çevre illeri de kapsayacak şekilde ve o illerde borsa kuruluncaya kadar geçerli olmak üzere, Birlik Yönetim Kurulu tarafından genişletilebilir veya daraltılabilir.
Borsanın görevleri şunlardır:
- Borsaya dahil maddelerin, borsada alım satımını tanzim ve tescil etmek.
- Borsaya dahil maddelerin borsada oluşan her günkü fiyatlarını usulü dairesinde tespit ve ilân etmek.
- Alıcı ve satıcının, teslim ve teslim alma ile ödeme bakımından yükümlülüklerini, muamelelerin tasfiye şartlarını, fiyatlar üzerinde etkili şartları ve ihtilaf doğduğunda ihtiyari tahkim usullerini gösteren ve Birliğin onayıyla yürürlüğe girecek genel düzenlemeler yapmak.
- Yurt içi ve yurt dışı borsa ve piyasaları takip ederek fiyat haberleşmesi yapmak, elektronik ticaret ve internet ağları konusunda üyelerine yol göstermek.
- 51 inci maddedeki belgeleri düzenlemek ve onaylamak.
- Borsaya dahil maddelerin tiplerini ve vasıflarını tespit etmek üzere lâboratuvar ve teknik bürolar kurmak veya kurulmuşlara iştirak etmek.
- Bölgeleri içindeki borsaya ilişkin örf, adet ve teamülleri tespit etmek, Bakanlığın onayına sunmak ve ilân etmek.
- Borsa faaliyetlerine ait konularda ilgili resmî makamlara teklif, dilek ve başvurularda bulunmak; üyelerinin tamamı veya bir kesiminin menfaati olduğu takdirde bu üyeleri adına veya kendi adına dava açmak.
- Rekabeti bozucu etkileri olabilecek anlaşma, karar ve uyumlu eylem niteliğindeki uygulamaları izlemek ve tespiti halinde ilgili makamlara bildirmek.
- Mevzuatla bakanlıklara veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına verilen işlerin, bu Kanunda belirtilen kuruluş amaçları ve görev alanı çerçevesinde borsalara tevdii halinde bu işleri yürütmek.
- Üyelerinin ihtiyacı olan belgeleri vermek ve bunlara ilişkin gerekli hizmetleri yapmak.
- Yurt içi fuarlar konusunda yapılacak müracaatları değerlendirip Birliğe teklifte bulunmak.
- Sair mevzuatın verdiği görevlerle, ilgili kanunlar çerçevesinde Birlik ve Bakanlıkça verilecek görevleri yapmak.
